Çağrışımsal geçiş, bir organizmanın, daha önce tepki verdiği bir uyarıcı ile yeni bir uyarıcının eşleştirilmesi ve daha önce tepki verdiği uyarıcının yavaş yavaş çekilmesi nedeniyle, yeni uyarıcıya da aynı tepkiyi vermeye başlama sürecidir.
Örneğin, bir köpeğe et verildiğinde salya akıtır. Bu, et ile salya arasında doğal bir ilişki olduğu için koşulsuz bir tepkidir. Köpeğe et verirken aynı zamanda bir zil sesi de çalınırsa, köpek zamanla et ve zil sesi arasında bir çağrışım kurmaya başlar. Et verilmeden sadece zil sesi çalındığında bile köpek salya akıtmaya başlayabilir.
Çağrışımsal geçiş, öğrenmenin önemli bir mekanizmasıdır. Örneğin, köpeklerin komutları öğrenmesi, çağrışımsal geçiş yoluyla gerçekleşir. Köpek, komut verildiğinde ödüllendirildiğinde, komut ile ödül arasında bir çağrışım kurar. Daha sonra sadece komut verildiğinde bile köpeğin ödül beklemesi ve komutu yerine getirmesi muhtemeldir.
Reklamcılıkta da yaygın olarak kullanılır. Örneğin, bir reklamda bir ürünle birlikte güzel bir manzara gösterilirse, insanlar ürün ile güzelliği arasında bir çağrışım kurabilirler. Bu, ürünü satın alma olasılıklarını artırabilir.
Çağrışımsal geçişin temel özellikleri şunlardır:
- İki uyarıcı eşleştirilir.
- Daha önce tepki verilen uyarıcı yavaş yavaş çekilir.
- Organizma, yeni uyarıcıya da aynı tepkiyi vermeye başlar.
Çağrışımsal Geçiş Örnekleri
- Bir çocuk, annesinin “Yatağına git” komutu verdiğinde yatağına gider.
- Ders çalışırken dikkati dağılan bir öğrenci, “Dikkat et” komutu verdiğinde dersine odaklanır.
- Bir reklamda, bir ünlünün görüntüleri, ürünün olumlu özelliklerini çağrıştırır.
Kaynak
https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/esat.sanli/134655/9BOLUM.ppt
